Duurzame Mobiliteit in de Stad: De Rol van E-Bikes in het Verminderen van CO2-Uitstoot

In een tijd waarin de druk op het milieu toeneemt en de roep om duurzame oplossingen steeds luider klinkt, wordt de elektrische fiets steeds vaker gezien als een belangrijk middel om duurzame mobiliteit te bevorderen en de CO2-uitstoot te verminderen. Vooral in stedelijke gebieden kan de elektrische fiets een cruciale rol spelen in het verminderen van autoverkeer, dankzij de kleinere afstanden die in dichtbevolkte steden worden afgelegd in vergelijking met landelijke gebieden. Wist u bijvoorbeeld dat de elektrische fiets tegenwoordig op sommige plekken als openbaar vervoersmiddel wordt aangeboden? In deze blog vertellen we u meer over de rol van de elektrische fiets in de transitie naar duurzame mobiliteit en verminderde milieuvervuiling.

Wat is duurzame mobiliteit?

Duurzame mobiliteit is een belangrijk concept dat verwijst naar manieren van transport die minder belastend zijn voor het milieu en de gezondheid dan traditionele vervoersmethoden. Het streven naar duurzame mobiliteit is cruciaal vanwege de groeiende zorgen over klimaatverandering, luchtvervuiling en congestie in stedelijke gebieden. Over het algemeen wordt een vervoersmiddel als duurzaam bestempeld wanneer het vervoersmiddel de lucht zo min mogelijk vervuilt doordat het vervoersmiddel weinig tot niets uitstoot, maar ook wordt de mate van circulariteit vaak in overweging genomen. Wanneer een vervoersmiddel beter in een groene circulaire economie past, dan kan er proportioneel gezien meer van het vervoersmiddel hergebruikt worden, waardoor het vervoersmiddel zich als duurzaam mobiliteitsmiddel kwalificeert. Kortom, duurzame mobiliteit omvat transportmiddelen die de CO2-uitstoot verminderen en een minder negatieve impact hebben op het milieu.

Waarom is een transitie naar duurzame mobiliteit belangrijk?

Allereerst is een transitie naar duurzame mobiliteit belangrijk omdat het de toenemende druk op het milieu kan verlichten, onder andere door de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 te verminderen. Duurzame vervoersmiddelen, zoals bijvoorbeeld elektrische voertuigen, stoten weinig tot geen schadelijke stoffen uit en dragen daarmee bij aan een schonere lucht. Hierdoor zal er minder luchtvervuiling optreden wat helpt om de klimaatverandering tegen te gaan. Daarnaast stoten traditionele verbrandingsmotoren doorgaans niet alleen CO2 uit, maar ook andere schadelijke stoffen zoals verschillende stikstofoxiden (NOx) en fijnstof. Deze stoffen hebben niet alleen een negatieve invloed op de luchtkwaliteit, maar kunnen ook bijdragen aan gezondheidsproblemen zoals astma en hart- en vaatziekten. Tot slot kunnen verschillende duurzame mobiliteitsmiddelen, zoals bijvoorbeeld de (elektrische) fiets, steden leefbaarder maken door de drukte op de weg te verminderen en zo verkeerscongestie (verstoppingen in het verkeersnetwerk) zo veel mogelijk voorkomen.

Hoe duurzaam zijn verschillende vervoersmiddelen?

Om te bepalen hoe duurzaam bepaalde vervoersmiddelen zijn, dienen we zowel de uitstoot van schadelijke stoffen als de circulariteit/herbruikbaarheid van grondstoffen en productiemiddelen van ieder vervoersmiddel in overweging te nemen. Het beoordelen van de duurzaamheid van vervoersmiddelen vereist namelijk een brede kijk, waarbij verschillende aspecten worden overwogen. Het gaat niet alleen om de directe uitstoot van schadelijke stoffen tijdens het gebruik van het voertuig, maar ook om de circulariteit en herbruikbaarheid van de grondstoffen en productiemiddelen die nodig zijn om het voertuig te maken. In theorie zou een vervoersmiddel bijvoorbeeld CO2-neutraal kunnen zijn, terwijl het vervoersmiddel op een manier geproduceerd wordt die erg vervuilend voor het milieu is waardoor het vervoersmiddel alsnog een grote ecologische voetafdruk heeft.

CO2-uitstoot van verschillende vervoersmiddelen

CO2-neutrale vervoersmiddelen (exclusief uitstoot door opwekking van elektriciteit)

Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van duurzame vervoersmiddelen zoals (elektrische) fietsen, elektrische snorfietsen/bromfietsen, en het openbaar vervoer een aanzienlijke bijdrage kunnen leveren aan de vermindering van CO2-uitstoot. Reguliere fietsen, elektrische fietsen, elektrische snorfietsen/bromfietsen, en volledig elektrische auto’s zijn geheel CO2-neutraal. Tenminste, deze vervoersmiddelen zijn allen CO2-neutraal enkel en alleen wanneer je geen rekening houdt met de uitstoot van schadelijke stoffen die veroorzaakt wordt door het opwekken van de elektriciteit.

Gemiddelde CO2-uitstoot per kilometer per passagier (inclusief uitstoot door opwekking van elektriciteit)

Wanneer we wel rekening houden met de CO2-uitstoot die veroorzaakt wordt door het opwekken van de elektrische energie om verschillende vervoersmiddelen aan te drijven, dan is enkel en alleen de reguliere fiets CO2-neutraal, omdat deze geen elektriciteit verbruikt. Een elektrische fiets is dan het meest milieuvriendelijke alternatief met een uitstoot van slechts 3 gram CO2 per kilometer. Dit is heel erg weinig, zeker wanneer u bedenkt dat een elektrische scooter gemiddeld al 15 gram en een elektrische auto gemiddeld al 53 gram CO2 per kilometer per passagier verbruikt. Een stuk vervuilender dan de vervoersmiddelen die volledig aangedreven worden door elektriciteit en/of spierkracht zijn de voertuigen met een traditionele verbrandingsmotor, zoals bijvoorbeeld een snorfiets/bromfiets die loopt op benzine. Een bromfiets die loopt op benzine stoot gemiddeld iedere kilometer 75 gram CO2 uit per passagier. Naast de snorfiets/bromfiets zijn er natuurlijk nog veel meer vervoersmiddelen die veel CO2 uitstoten. Een vervoersmiddel dat gemiddeld nog meer uitstoot is bijvoorbeeld de hybride auto die gebruik maakt van een elektrische aandrijving als toevoeging op een traditionele verbrandingsmotor. Deze hybride auto’s zijn niet altijd even duurzaam als men van een auto met een elektrische aandrijving zou verwachten. Gemiddeld stoot een hybride auto met een aandrijving op basis van benzine en elektriciteit iedere kilometer 110 gram CO2 per passagier uit. Hier kan wel op aangemerkt worden dat de uitstoot van schadelijke stoffen sterk variëreert tussen verschillende soorten hybride auto’s. Nog vervuilender zijn auto’s die volledig aangedreven worden door een traditionele verbrandingsmotor. Gemiddeld stoot een dieselauto maar liefst 131 gram CO2 en een benzineauto zelfs 149 gram CO2 per passagier per kilometer uit.

Gemiddelde CO2-uitstoot per kilometer per passagier in het Openbaar Vervoer (inclusief uitstoot door opwekking van elektriciteit)

Vaak wordt er naar het openbaar vervoer verwezen als duurzaam en milieuvriendelijk alternatief voor reizen met een eigen auto, maar is het openbaar vervoer nou daadwerkelijk zo duurzaam en milieuvriendelijk? Het openbaar vervoer maakt op dit moment nog vooral gebruik van traditionele verbrandingsmotoren op basis van het verbruik van fossiele brandstoffen. Echter is de CO2-uitstoot per passagier per kilometer in het openbaar vervoer toch relatief klein wanneer men deze vergelijkt met de CO2 die uitgestoten zou worden als passagiers zich ieder met een eigen auto zouden verplaatsen. Gemiddeld worden er per passagier iedere kilometer door de metro, de tram, en de bus respectievelijk 43, 65 en 117 gram CO2 uitgestoten. Hierbij gaat men uit van een gemiddelde bezetting van ieder vervoersmiddel. Vergeleken met de gemiddelde uitstoot die een auto op diesel (131 gram CO2) of een auto op benzine (149 gram CO2) per passagier iedere kilometer veroorzaakt, lijkt het openbaar vervoer dus wel degelijk een duurzaam en milieuvriendelijk alternatief te zijn. Bovendien worden er ook steeds meer duurzame elektrische vervoersmiddelen ingezet in het openbaar vervoer zoals bijvoorbeeld de elektrische lijnbus. Echter zal het openbaar vervoer nooit zo duurzaam worden als het vervoer op een reguliere of elektrische fiets.

Circulariteit, Herbruikbaarheid, en Duurzaamheid van Grondstoffen en Productieprocessen

Zoals eerder vermeld, vereist het beoordelen van de duurzaamheid van verschillende vervoersmiddelen een brede kijk, waarbij niet alleen de directe uitstoot van schadelijke stoffen tijdens het gebruik van het voertuig in overweging genomen moet worden, maar er ook gekeken moet worden naar de circulariteit, herbruikbaarheid en duurzaamheid van grondstoffen, productiemiddelen en productieprocessen. Hierbij valt het op dat het productieproces van elektrisch aangedreven voertuigen in verhouding meer energie kost dan de productie van voertuigen met verbrandingsmotoren. Daarnaast kan de grondstofwinning en productie van batterijen enkele negatieve effecten op het milieu hebben. Ook is het een iets ingewikkelder proces om batterijen te recyclen dan het recyclen van de onderdelen van een voertuig met een traditionele verbrandingsmotor. Wanneer je dus naar de circulariteit, herbruikbaarheid, en duurzaamheid van grondstoffen en productieprocessen kijkt, dan is er eigenlijk niets duurzamer dan de productie van reguliere fietsen. De productie van reguliere fietsen is zeer duurzaam vanwege hun eenvoudige ontwerp en het feit dat er nauwelijks grondstoffen nodig zijn die niet gemakkelijk hergebruikt kunnen worden.

Daarnaast kunnen elektrische fietsen als duurzaam alternatief gezien worden. Ondanks dat zij gebruik maken van batterijen, zijn de effecten op het milieu relatief klein doordat er simpelweg maar heel weinig batterijen nodig zijn, zeker wanneer je de batterijen van een elektrische fiets vergelijkt met een elektrische scooter of zelfs een elektrische auto. Dit komt doordat de elektrische fiets ook gedeeltelijk aangedreven wordt door spierkracht, waardoor er minder energie gevraagd wordt van de fietsaccu. Daarnaast maken e-bike accu’s tegenwoordig meestal gebruik van Lithium-Ion (Li-Ion) batterijtechnologie, wat al veel milieuvriendelijker is dan vele voorgaande batterijtechnologieën. Tot slot zijn de andere grondstoffen van een elektrische fiets zoals staal en rubber over het algemeen gemakkelijk te recyclen. Naast de reguliere fiets, is de elektrische fiets daarom een van de meest duurzame vervoersmiddelen. Het is dan ook niet verrassend dat er steeds meer vraag naar elektrische fietsen is, zeker nadat de elektrische fiets zich sterk ontwikkeld heeft door de jaren heen.

Duurzame mobiliteit en de evolutie van e-bike accutechnologie

De opkomst van elektrische fietsen heeft in de laatste jaren niet alleen geleid tot een verminderde afhankelijkheid van auto's, maar draagt ook bij aan een actievere levensstijl en een vermindering van schadelijke stoffen in de lucht. Een cruciaal onderdeel van deze marktontwikkeling is de verbeterde accutechnologie en de groeiende vraag naar elektrische fietsen. Door de jaren heen zijn de capaciteit, actieradius, en levensduur van moderne accu's sterk verbeterd waardoor niet alleen de gemiddelde prestatie maar ook de efficiëntie van e-bikes toeneemt. Met een grotere actieradius, versneld oplaadproces en langere levensduur van de accu, zijn e-bikes een nog aantrekkelijkker milieuvriendelijk alternatief geworden voor conventionele voertuigen. De Lithium-Ion batterijen van tegenwoordig zijn een stuk duurzamer, waardoor de vervuiling van de elektrische fiets verwaarloosbaar klein is, zeker wanneer je deze vergelijkt met voertuigen die beschikken over een verbrandingsmotor, zoals de meeste snorfietsen, bromfietsen, motorfietsen en auto’s.

De rol van e-bikes in het verminderen van CO2-uitstoot

Zoals eerder al eens vermeld, autoverkeer blijft een belangrijke bron van luchtvervuiling en CO2-uitstoot in stedelijke gebieden, met aantoonbare negatieve gevolgen voor de volksgezondheid, luchtkwaliteit en het milieu. E-bikes, aangedreven door schone en efficiënte accu's, kunnen daarom een belangrijke rol spelen in het verminderen van deze uitstoot. Door de vraag naar brandstof te verminderen en de verkeersdrukte te verlichten, dragen e-bikes bij aan een schonere en gezondere omgeving. Vooral in de stad waar de verkeersdrukte vaak hoog is en de luchtkwaliteit niet altijd even goed is kan een transitie naar elektrische fietsen daarom grote positieve effecten hebben. Beleidsmaatregelen, subsidies en investeringen in fietsinfrastructuur zijn essentieel om deze voordelen te maximaliseren en de acceptatie van e-bikes te bevorderen. Nog niet in alle steden is de infrastructuur zo ontwikkeld dat deze geschikt is voor elektrische fietsen. Echter worden er anderzijds in sommige steden juist zelfs al elektrische fietsen aangeboden als openbaar vervoersmiddel.

Innovaties in het openbaar vervoer: de opkomst van de OV-ebike

Naast de opkomst van e-bikes in de particuliere sector, zijn er ook innovaties op het gebied van openbaar vervoer. Van 2009 tot en met 2014 werden er bijvoorbeeld in Nederland al eens elektrische fietsen verhuurd door NS bij verschillende stationslocaties. Echter werden deze destijds erg weinig verhuurd en om deze reden werd het project stopgezet toen de elektrische fietsen in 2014 aan vervanging toe waren. Acht jaar later, nadat de marktvraag naar elektrische fietsen flink toegenomen was en nadat de elektrische fiets verschillende innovatieve ontwikkelingen doorgemaakt had, werd de e-bike voor het eerst weer als openbaar vervoersmiddel aangeboden door NS. Deze herintroductie van de elektrische fiets als openbaar vervoersmiddel in 2022 was een groot succes. Tegenwoordig wordt de OV-ebike dan ook nog altijd aangeboden als een handig en duurzaam alternatief voor traditionele vervoersmiddelen bij station Driebergen-Zeist, Arnhem Centraal, Groningen, en Maastricht. Wellicht zet deze trend zich ook in België door zodat we hier over een aantal jaar ook met zijn allen gebruik kunnen maken van de elektrische fiets als duurzaam vervoersalternatief.

Gezondheidsvoordelen van de Elektrische Fiets

Naast de milieuvoordelen van duurzame mobiliteit biedt de elektrische fiets ook aanzienlijke gezondheidsvoordelen. Fietsen draagt bij aan een actieve levensstijl en vermindert het risico op chronische ziekten zoals onder andere hart- en vaatziekten en diabetes. Door te kiezen voor de duurzame vervoerswijze van een elektrische fiets kunnen mensen hun lichamelijke conditie verbeteren en tegelijkertijd de negatieve gevolgen van luchtvervuiling en verkeersongevallen verminderen.

Conclusie: een veelbelovende toekomst voor elektrische fietsen in de transitie naar duurzame mobiliteit

De evolutie van e-bike accutechnologieën en de groeiende erkenning van de voordelen van duurzame mobiliteit hebben geleid tot een veelbelovende toekomst voor de elektrische fiets. De elektrische fiets kan hierbij een rol spelen in de transitie naar stedelijke mobiliteit die efficiënt, schoon en milieuvriendelijk is. Door het stimuleren van het gebruik van e-bikes, zowel in particulier bezit als in het openbaar vervoer, kunnen steden wereldwijd streven naar een schonere en groenere toekomst voor alle inwoners.